TOGETHER!

Catalogus en reizende tentoonstelling ‘Together! The New Architecture of the Collective’. Auteurs Mateo Kries, Mathias Muller, Daniel Niggli, e.a. In de introductie van het boek wordt de urgentie van collectieve woonvormen sterk neergezet.

Wereldwijd is er na de suburbanisatie van de jaren ’80 een hele sterke trek richting de steden zichtbaar. Daarnaast is er in de hele westerse wereld een demografische ontwikkeling gaande die leidt tot veel eenpersoonshuishoudens (in de meeste steden al meer dan 50%). En aangezien de ruimte in de bestaande steden beperkt is leiden beide tendensen tot een schaarste aan woningen, waardoor de huren en koopprijzen zo sterk stijgen dat comfortabel wonen in de stad onbereikbaar dreigt te worden voor veel mensen. Dit geeft aanleiding tot het creëren van nieuwe woonvormen.

Deel 1 van het boek start met een tijdslijn die moet aantonen dat er ook voor de industriële revolutie al aansprekende vormen van collectief bouwen gerealiseerd zijn. In dit deel en in het laatste deel van de catalogus zijn enkele essays opgenomen waarin de kracht van bewoners initiatieven, het belang van gedeelde voorzieningen en de duurzame, langdurige betrokkenheid van bewoners in co-housing projecten in Zwitserland, Oostenrijk, Duitsland en Spanje wervend beschreven zijn.

Het grootste deel van de catalogus (deel 2) bestaat uit tweehonderd pagina’s met recente foto’s van acht co-housing projecten verspreid over de hele wereld. Deze beelden kunnen critici van projecten met gedeelde voorzieningen sterken in hun vrees dat dergelijke projecten leiden tot een gebrek aan privacy en aan jaren ’70 achtige sferen uit woongroepen. De onaantrekkelijke foto’s zijn een gemiste kans.

Dit wordt bevestigd in het meest interessante derde deel van het boek waarin ruim 20 projecten geanalyseerd worden. Per project worden plattegronden, foto’s, wat facts en figures en een beschrijving gegeven. Deze projecten tonen aan dat er zich inderdaad een ‘seismic shift’ naar een architectuur die beantwoordt aan de grootste sociale uitdagingen van de 21e eeuw gestart is.

De hier geanalyseerde aspecten zijn tevens ook de aandachtspunten voor DubbeLL projecten: welke voorzieningen, van welke omvang, voor welke gebruikers, wat delen de bewoners met de buurt, wat betekent het project voor de buurt, hoe is de sociale cohesie binnen en buiten het gebouw te versterken?

Tevens is er een maatschappelijke tegenbeweging tegen de individualisering uit de jaren ’80 ontstaan, die zich uit in de deel-economie, crowdfunding en couch surfing. Terwijl het bouwen van eengezinswoningen nog de standaard lijkt heeft zich het afgelopen decennium een kleine revolutie afgespeeld in het collectief bouwen en wonen. Het boek toont dit met veel recente voorbeelden overtuigend aan. De auteurs zijn daarbij tot de conclusie gekomen dat “the new architecture of the collective is not a short-lived trend, but a seismic shift towards a socially responsible architecture that responds to the key social challenges of the twenty-first century”.

De tentoonstelling en catalogus tonen, onderzoeken en geven inzicht in de achtergronden van collectiviteit in de appartementen, in het woongebouw en tussen het blok en de buurt. De getoonde projecten zijn voorbeelden die inspireren om de relatie tussen privé en openbaar bij elke nieuwe ontwikkeling zorgvuldig te overwegen. De projecten tonen aan dat een sociale mix in elk woongebouw en buurt bevorderd kan worden en elke buurt kan revitaliseren.